Co to jest przedawnienie?
Instytucja przedawnienia jest ściśle związana z upływem określonego czasu. Wraz z upływem lat zaległe zobowiązanie może przekształcić się w tzw. zobowiązanie naturalne, którego realizacja będzie zależała wyłącznie od dobrej woli dłużnika. Oznacza to, że jeżeli dojdzie do przedawnienia zobowiązania, to dłużnik może zdecydować czy chce je spłacić, czy też nie i wówczas nie będzie go można przymusić do tego.
Terminy przedawnienia roszczeń
Przedawnienie jest instytucją stricte czasową. Polski ustawodawca przewidział bowiem różne terminy przedawnienia, co oznacza, że niektóre umowy przedawniają się w szybszym, inne zaś w wolniejszym tempie. Zgodnie z treścią aktualnie obowiązującego art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 6 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata.
Należy również pamiętać, że bieg przedawnienia przerywa się:
-
przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
-
przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
-
przez wszczęcie mediacji.
Jaki jest termin przedawnienia roszczeń wynikających z umów kredytowych?
Orzecznictwo TSUE
Wcześniej na ogół przyjmowało się, że początek biegu przedawnienia umów frankowych rozpoczyna się z chwilą podpisania umowy, wypłaty kredytu lub spłaty umowy kredytowej związany był generalnie z chwilą podpisania umowy, wypłaty udzielonego kapitału, lub też spłaty poszczególnych rat. Wszystko zmieniło się w czerwcu 2021 r. na skutek wydanego, tj. po wydaniu przez TSUE wyroku z dnia 10 czerwca 2021 r. w sprawie C-776/19. Od tego czasu termin przedawnienia kredytów frankowych nie może zacząć biec, dopóki kredytobiorca nie dowie się o wadliwości swojej umowy. Orzeczenie to ma zastosowanie w praktyce do wszystkich umów bankowych.
W dniu 8 września 2022 r. TSUE wydał również wyrok, w którym dodatkowo uznał, że roszczenia kredytobiorcy nie mogą się przedawnić, jeśli konsument nie posiadał wiedzy o abuzywnym charakterze postanowień w swojej umowie kredytowej.
Uchwała Sądu Najwyższego
W uchwale z dnia 7 maja 2021 roku (III CZP 6/21) Sąd Najwyższy podobnie jak TSUE ocenił kwestię przedawnienia roszczeń kredytobiorców. Wskazał również, że banki mają 3 lata na dochodzenie swoich roszczeń.
Od kiedy należy liczyć termin przedawnienia?
Wcześniej początek biegu przedawnienia dla stron umowy był ściśle powiązany z momentem zawarcia umowy, wypłaty udzielonego kapitału albo spłaty raty. Obecnie termin ten liczy się od chwili, gdy kredytobiorca dowiedział się, że jego umowa z bankiem jest wadliwa, zawiera niedozwolone klauzule umowne. Natomiast dla banku termin przedawnienia rozpoczyna swój bieg wówczas gdy, kredytobiorca w sposób świadomy zakwestionuje umowę. Chodzi tutaj o moment złożenia pozwu frankowego czy oświadczenia złożonego przez kredytobiorcę. W przypadku natomiast, gdy frankowicz już wcześniej wykonał jakieś działania opierające się o wiedzę, iż umowa kredytowa zawiera niedozwolone klauzule (np. w drodze reklamacji lub wezwania Banku do zapłaty), to sąd może uznać że termin przedawnienia już biegnie.
Przedawnienie roszczeń kredytobiorcy niebędącego konsumentem
Należy podkreślić, że terminy przedawnienia wynoszące 6 i 10 lat zarezerwowane są tylko dla tych frankowiczów, którzy w relacji z bankiem występują jako konsumenci. Co innego, gdy kredyt był wzięty na zakup np. lokalu komercyjnego lub budowę hotelu, biura czy hali magazynowej, czyli na potrzeby działalności gospodarczej. Wówczas kredytobiorca w relacji z bankiem występuje jako przedsiębiorca i status konsumenta mu nie przysługuje. Tym samym jego roszczenia przedawniają się już po 3 latach.
—————————————————————————————————–
- Podstawa prawna:
- – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. DzU z 2020 r., poz. 1740 ze zm.)
- – wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 10 czerwca 2021 r. (C-776/19),
- – wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 8 września 2021 r. (C-80/21, C-81/21 i C-82/21),
- – uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21.